Son aylarda İzmir ve Düzce’de meydana gelen sarsıntılar dehşete yol açtı. Sarsıntının kişinin ailesi ve yakın etrafını de içerisine alan felaket senaryolarıyla tetiklenen bir kaygı olduğunu lisana getiren Anadolu Sıhhat Merkezi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Deprem gibi doğal afetler halk arasında ortak korkuya sebep olur. Depremin ne zaman olacağını, şiddetini ve yarattığı etkileri bilememek bu korkuyu besler. Bu korkular ve kaygılar herkeste farklı olabilir” açıklamasında bulundu.
Yaşamın bir modülü olan sarsıntı, birçok beşerde tedirginliğe sebep oluyor. İnsanların sevdikleri, ailesi ve yakın etrafının de içinde olduğu felaket senaryolarının dehşet ve tasayı daha fazla tetiklediğini lisana getiren Anadolu Sıhhat Merkezi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Deprem korkusu kişilerde yüksek sese karşı aşırı hassasiyet, her an deprem oluyormuş hissi veya beklentisi, yoğun korku, uyku bozuklukları ve yeme düzeninde bozulmalar şeklinde ortaya çıkabiliyor. Deprem korkusunda kişi genellikle depremin kendisinden değil, doğuracağı sonuçlardan endişe ediyor” formunda konuştu.
Deprem sonrasında eski yaşama dönmek biraz vakit alabiliyor
Deprem ve yarattığı tesirlerin kaygı, öfke, suçluluk ve pişmanlığın sarsıntı sonrasında gösterilen reaksiyonlar ortasında olabileceğini söyleyen Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Deprem gibi travmatik olaylar, kişilerin bir süre tedirginlik yaşamasına neden oluyor. Günlük yaşamında bu gibi yaralayıcı ve oldukça etkileyici bir deneyim yaşamayan kişi için deprem sonrasındaki süreç oldukça zorlayıcı olabiliyor ve kişinin yeniden yaşamına kaldığı yerden devam etmesi ayları hatta yılları bile bulabiliyor” diye konuştu.
Özellikle enkaz altından çıkmış yahut yakınını kaybetmiş bireyler için durumun çok daha sıkıntı olduğunu lisana getiren Dokuzlu, “Sağlıklı olan, bu süreçten bir süre sonra normal yaşama devam etmektir ancak travma yaşayan kişi adaptasyon evresinde ve travmayla başa çıkma konusunda zorluk yaşıyorsa mutlaka bir uzmana başvurulmalı” hatırlatmasında bulundu.
Travma yaşayan beşerlerle gerçek bağlantı kurmak da değerli. Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, sarsıntı üzere afetlere maruz kalan şahıslara nasıl dayanak olunabileceğine ait tekliflerde bulundu:
Olaya maruz kalan kişiyi dinleyin
Kişi yaşadığı olumsuz durumu tüm detaylarıyla paylaşmak isteyebilir yahut hiç bu mevzu hakkında konuşmak istemeyebilir. Neler hissettiğini, neler yaşadığını anlatmasına müsaade verin ve sabırla dinleyin. Yaşadıkları hakkında paylaşımda bulunmak istemiyorsa ısrarcı olmayın. Dinlerken yargılamayın, eleştirmekten kaçının. Yaşadığı olumsuzluğu paylaşacağı birinin olduğunu bilmek ona uygun hissettirecektir.
Ona muhtaçlığı olduğunda yanında olacağınızı söyleyin
Olumsuz durumlar sonrasında beşerler her vakit konuşmak istemeyebilir, olayı hatırlatacak şeyleri düşünmek istemeyebilirler. Bazen hiçbir şey yapmadan yalnızca yanında olmak, varlığınızı hissettirmek bile güzel gelecektir. Bu üzere olaylar sırasında yahut sonrasında gereksinim duyulan şey kişiyi dinleyen, inanç veren, anlamaya çalışan, hoşgörülü birinin yanında olduğunu hissetmesidir. Gereksinimi olduğu her vakit size kolaylıkla ulaşabileceğini hatırlatın.
Sağlıklı düşündüğü bir devirde olmadığını, vakte gereksinimi olduğunu unutmayın
Afette kayıp yaşayan kişi bu yıkıcı olayın tesiriyle bir müddet sağlıklı düşünemeyebilir, kendini anlatırken hislerini tabir ederken zorlanabilir, günlük hayatına geri dönmesi vakit alabilir. Bu sırada etrafındakilerin dayanağı, söyledikleri, kişinin güzelleşmesine katkı sağlar. Çabucak eski yaşantısına dönmesini beklemek ve hiçbir şey olmamış üzere davranmak yapılan en büyük yanlışlardan biridir.
Yaşadıkları şok ve çaresizlikle birlikte olaylar hakkında hakikat yorumlar yapamayabilirler. Bu nedenle onları rahatlatmak ismine süreksiz tahliller üretmek yerine kalıcı ve hayatlarını kolaylaştırıcı gerçekçi fikirlerle yardımcı olmaya çalışmalısınız.
Toplumdaki öbür bireylere de dayanak olmak ismine afet sonrası ruhsal dayanak sağlamaya istekli uzman bireylerin bağlantı bilgilerini mümkün olduğunda fazla bireyle paylaşmaya çalışın. Buna ek olarak toplumsal medyadaki yanlış ve aldatıcı, paniğe sürükleyici bilgilerin yayılmaması için bu bilgileri gerekli yerlere bildirin.
Suçlayıcı lisan kullanmak yerine bugünlerde uzlaşmacı, yardımcı ve barışçıl bir lisan kullanmaya çalışın. Birçoğumuz yaşanılan üzücü afetler nedeniyle üzgünüz, hislerimizi paylaşmak istememiz epeyce olağan ancak bunu yaparken kendimizi ve diğerlerini huzursuz edecek telaffuzlardan uzak durmalıyız. Toplumdaki telaşın fazla olması kişilerarası çatışmayı ve anlayışsızlığı da beraberinde getirebilir. Bu da gereken yardıma gereğince odaklanmayı engelleyebilir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
